Osmanlı toplumunda eğlence kültürü, köklü geleneklerden beslenen ve toplumun sosyo- kültürel dönüşüm evreleriyle eşzamanlı olarak farklı nitelikler kazanan dinamik bir altyapıya sahiptir. Bu dönüşüm evreleri, kültürel etkileşimlerin en yoğun şekilde yaşandığı şehir merkezlerinde daha belirleyici bir biçimde toplum hayatına yön vermiştir. Eğlence dünyasında orijinal performans alanlarının gelişmesine imkân veren bu kültürel doku, yerli sanatçıların uzak kültürlerle yakın temaslar kurmalarının zeminini hazırlarken, komşu kültürlere ait eğlence geleneklerine de yeni perspektifler kazandırmıştır.

Eğlence kavramının popülariteye dönük doğası, bir yandan yerellikleri araçsallaştırırken, diğer yandan daha kozmopolit bir çerçevede, dışa dönük niteliklerini de pragmatik bir biçimde bünyesine katar olmuştur.

Sonuç olarak, kendini toplumsal süreçlere, koşullara, tercihlere … göre yeniden uyarlayan dinamik bir eğlence müziği repertuarı, Osmanlı şehir kültürünü simgeleyen ya da yansıtan nitelikler kazanarak gelişimini sürdürmüş; kültür değişimlerinin koşulladığı kaçınılmaz süreçlerden de etkilenerek, kimi zaman ya unutulmuş, ya da nitelik değiştirerek zamana uyarlanmıştır.

• AKSOY, B. (2003). Avrupalı Gezginlerin Gözüyle Osmanlılar’da Musikî, İstanbul: Pan Yay.
• AND, M. (2010). Başlangıcından 1983’e Türk Tiyatro Tarihi, İstanbul: İletişim Yay.
• AND, M. (1975). Karagöz. Turkish Shadow Theatre, Ankara, Dost Yay.
• AND, M. (1959). Kırk Gün Kırk Gece: Eski Donanma ve Şenliklerde Seyirlik Oyunlar, İstanbul: Taç Yay.
• AND, M. (1982). Osmanlı Şenliklerinde Türk Sanatları, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
• AND, M. (1976). Osmanlı Tiyatrosu: Kuruluşu-Gelişimi-Katkısı, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi
• AND, M. (1976). Turkish Dancing, Ankara: Dost Yay.
• ARACI, E. (2010). Naum Tiyatrosu. (1.Baskı). İstanbul: YKY.
• BEHAR, C. (2015). Osmanlı/Türk Mûsikîsinin Kısa Tarihi. İstanbul: YKY.
• ARSLAN, M. (2014). Osmanlı Saray Düğünleri ve Şenlikleri, İstanbul: Çamlıca Basım Yayın
• BİRSEL, S., (1983), Ah Beyoğlu, Vah Beyoğlu. Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları
• BİRSEL, S. (1975). Kahveler Kitabı, İstanbul: Dilek Matbaası
• HİÇYILMAZ, E. (1999). İstanbul Geceleri ve Kantolar. (1.Baskı). İstanbul: Sabah Kitapçılık
• HİSAR, A. Ş. (2006), Boğaziçi Mehtapları, İstanbul: YKY.
• İNALCIK, H. (2015). Has-bağçede ‘ayş u tarab. (2. Baskı). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
• İRTEM, S. K. (1999). Osmanlı Sarayı ve Haremin İçyüzü. İstanbul: Temel Yayınları
• KAYGILI, O. C. (2007). İstanbul’da Semâî Kahveleri ve Meydan Şairleri, İstanbul: Tavanarası Kitapları
• KAYNARDAĞ, A. (1985). “Eski İstanbul Kahvelerindeki Şiir Şenlikleri”, Folklor ve Etnografya Araştırmaları (Ed. Kayaoğlu, İ. G.), İstanbul: Anadolu Sanat Yayınları, 401-408
• KESKİN, N. İ. (2013). “Fâzıl’ın Çengîleri: Çengînâme Üzerine”, The Journal of Academic Social Science Studies, C: 6, S: 8, s.329-371.
• KOÇU, R. E. (2015). Eski İstanbul'da Meyhaneler ve Meyhane Köçekleri, İstanbul: Doğan Kitap
• KOÇU, R. E. (1958). İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul: İstanbul Ansiklopedisi Yay.
• KOÇU, R. E. (1981). Yangın Var! -İstanbul Tulumbacıları, İstanbul: Ana Yayınevi
• KUDRET, C. (2005). Karagöz 1-2-3, İstanbul: YKY.
• KUDRET, C. (2007). Ortaoyunu 1-2, İstanbul: YKY.
• NUTKU, Ö. (1972). IV. Mehmed’in Edirne Şenliği, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi
• ÖZALP, N. (2000). Türk Mûsikîsi Tarihi 1-2, İstanbul: M.E.B. Yay.
• RÂSİM, A. (2005). Fuhş-i Atîk, İstanbul: Üç Harf Yay.
• RÂSİM, A. (1990). Muharrir Bu Ya, İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yay.
• RÂSİM, A. (2013). Şehir Mektupları, İstanbul: Kapı Yay.
• SAKAOĞLU, N. ve AKBAYAR, N. (1999). Binbir Gün, Binbir Gece: Osmanlı’dan Günümüze İstanbul’da Eğlence Yaşamı, İstanbul: Creative Yayıncılık/DenizBank
• SAZ (HANIM), L. (2000). Anılar / 19. Yüzyılda Saray Haremi, Ş. S. Sılan (Çev.), İstanbul: Kurtiş Matbaacılık
• SEVENGİL, R. A. (1969). Eski Türklerde Dram Sanatı, Ankara: Millî Eğitim Basımevi
• SEVENGİL, R. A. (1998). İstanbul Nasıl Eğleniyordu, İstanbul: İletişim Yay.
• SEVENGİL, R. A. (1969). Opera Sanatı İle İlk Temaslarımız, İstanbul: Millî Eğitim Basımevi
• TARANÇ, B. (2005). Operet Kralının Gizli Dünyası: Muhlis Sabahattin. (1.Baskı). İzmir: Meta Basım
• TULUM, M. (2008). Vehbî: Surnâme/Sultan Ahmet’in Düğün Kitabı. (1.Baskı). İstanbul: Kabalcı Yayınevi
• ÜNGÖR, E. R. (1989). Karagöz Mûsikîsi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.